اقتصاد دانش بنیان

قيمت نفت خام سبک ايران در هفته منتهي به سوم نوامبر با دو دلار و 59 سنت افزايش به 60 دلار و چهار سنت براي هر بشکه رسيد. ميانگين قيمت نفت خام ايران از ابتداي سال 2017 تاکنون 50 دلار و 39 سنت براي هر بشکه بوده است.

قيمت نفت خام سنگين ايران نيز در دوره مورد بررسي دو دلار و 52 سنت براي هر بشکه افزايش داشت و به 57 دلار و 47 سنت براي هر بشکه رسيد. قيمت سبد نفتي اوپک نيز به 58 دلار و 73 سنت براي هر بشکه رسيد که نسبت به هفته گذشته دو دلار و 39 سنت افزايش يافته است. در هفته مورد بررسي قيمت نفت خام شاخص برنت دو دلار و 25 سنت افزايش يافته و به 60 دلار و 83 سنت براي هر بشکه رسيده است. قيمت نفت خام شاخصهاي دوبي و عمان نيز به ترتيب 58 دلار و 77 سنت و 58 دلار و 70 سنت براي هر بشکه بوده است که نسبت به هفته گذشته به ترتيب دو دلار و 51 سنت و دو دلار و 56 سنت افزايش نشان ميدهد. اينها در حالي است که بلومبرگ پيشبيني ميکند با توجه به قراردادهاي منعقد شده در روزهاي اخير، قيمت نفت تا قبل از کريسمس به 80 دلار در هر بشکه افزايش يابد. در حالي که اين روزها قيمت جهاني نفت در بالاترين سطح دو سال اخير خود معامله ميشود، برخي از تجار در حال گمانهزني درباره افزايش و سير صعودي بيشتر قيمت نفت هستند. در چند روز اخير در مجموع 48 هزار قرارداد خريد نفت منعقد شده که داراي بندهاي مختلفي است. از اين تعداد، 14 هزار قرارداد اين حق را به تجار ميدهد که تا فوريه سال 2018 ميلادي بتوانند نفت برنت را تا سقف قيمت 71 دلار در هر بشکه خريداري کنند. تعداد 22 هزار قرارداد شامل خريد قيمت نفت برنت به قيمت 85 دلار در هر بشکه و 12 هزار قرارداد هم قيمت نفت برنت 80 دلاري را تعيين کرده است. تمام اين قراردادها تا بيستويکم دسامبر ماه آينده ميلادي معتبر هستند. به گزارش دانش بنیان، در هفته هاي گذشته به دليل کاهش توليد نفت اوپک و برخي از غير اوپکيها در راستاي بازگرداندن مجدد توازن به بازار نفت و کاهش عرضه بيش از حد، قيمت نفت افزايش پيدا کرده است. همچنين بالا گرفتن تنش ميان عربستان سعودي به عنوان بزرگترين توليدکننده نفت اوپک و برخي از همسايگان خود موجب افزايش قيمت نفت به بيش از 60 دلار در هر بشکه شده است. اين جهش قيمت از سال 2015 ميلادي به بعد براي اولين بار است که اتفاق ميافتد. در نمودارهاي زير سير صعودي نفت اوپک، نفت سبک و نفت برنت را در طول دو ماه اخير را مشاهده ميکنيد. در کنار اين افزايش قيمت، بازار گزينه هاي نفت خام بهطور کلي در حال حرکت به سمت مسير روشنتري است. درواقع بهاصطلاح تغيير مسير داده و چشمانداز افزايش تقاضاي نفت به بالاترين سطح خود از ماه اوت سال گذشته ميلادي رسيده است. با اين موضوع ميتوان به آينده بازار نفت خوشبينانه نگاه کرد. 

چرا روند قيمت نفت صعودي است؟

کارشناسان بازار نفت با در نظر گرفتن ناآراميهاي خاورميانه روند قيمت طلاي سياه را رو به افزايش پيشبيني ميکنند.

رئيس سابق سازمان جاسوسي ايالات متحده در حالي کاهش قيمت نفت را راهکاري براي زمينگير کردن اقتصاد ايران عنوان ميکند که معادلات اخير بين توليدکنندگان عضو و غيرعضو اوپک نشان از افزايش قيمت طلاي سياه دارد. اين در حالي است که ميزان وابستگي اقتصاد ايران به درآمدهاي نفتي نسبت به برخي کشورهاي توليدکننده نفت کمتر است و بر اساس آمار، اين ميزان وابستگي به صورت مداوم در حال کاهش است. از سوي ديگر، اظهارنظرهاي اخير مقامات کشورهاي عضو و غيرعضو اوپک براي تمديد توافق کاهش توليد نفت، افزايش بيشتر قيمت نفت را نويد ميدهد. به اين چيدمان ميتوان تحولات اخير عربستان و تکانه هاي معادلات سياسي خاورميانه را نيز اضافه کرد. به گفته کارشناسان بين المللي نفت ميتوان گفت قيمت طلاي سياه بر خلاف آنچه از سوي برخي رسانه هاي خارجي مطرح ميشود، روند رو به افزايشي در پيش دارد.

انتشار گزارش اوپک و امتداد تعهد توليدکنندگان

روز دوشنبه 15 آبان سال جاري اوپک گزارشي درباره آينده توليد نفت و ميزان توليد خودروهاي مسافري و برقي منتشر کرد. بر اساس گزارش اين دبيرخانه در تاريخ مذکور قيمت سبد نفتي اوپک به 61 دلار و پنج سنت براي هر بشکه رسيد. اين در حالي است که قيمت سبد نفتي 12 آبان 59 دلار و 15 سنت بود. اوپک اين کارتل نفتي درواقع با هشدار درباره کاهش استفاده از خودروهاي مسافري، اعضاي خود را به تعهد در کاهش توليد تشويق کرده است. از طرفي اداره اطلاعات انرژي امريکا برآورد خود را از مقدار رشد تقاضاي جهاني نفت خام در سال 2018 ميلادي با 80 هزار بشکه افزايش به يک ميليون و 660 هزار بشکه رساند. با اين همه، اين نهاد در گزارش ماهانه خود برآورد مقدار رشد تقاضاي روزانه نفت در سال 2017 ميلادي را کاهش داد و آن را با 40 هزار بشکه کاهش به يک ميليون و 310 هزار بشکه رساند. پيش از اين، ديگر نهادهاي ناظر بر بازار نفت، از جمله سازمان کشورهاي صادرکننده نفت (اوپک) و آژانس بين المللي انرژي (IEA)، برآورد خود را از رشد تقاضاي نفت جهان در سال 2018 ميلادي افزايش داده بودند.

آينده تقاضا براي نفت

سازمان کشورهاي صادرکننده نفت (اوپک) در گزارش «دورنماي نفت 2017» اعلام کرد که تقاضاي جهاني براي نفت خام توليدي اعضاي اين نهاد در دو سال آينده رشدي کمتر از انتظار دارد، زيرا رشد قيمت نفت به دليل کاهش توليد نفت اين سازمان و متحدان آن، سبب رشد توليد ديگر توليدکنندگان ميشود. البته ضمن اين پيشبيني شاهد شرايط متفاوت ديگري هستيم. به اين معنا که با توجه به ناآراميهاي خاورميانه و در رأس آن عربستان سعودي به عنوان يکي از بزرگترين توليدکنندگان نفت ميتوان پيشبيني کرد که در صورت بروز جنگ، قيمت نفت ميتواند بهسرعت در سربالايي رشد قرار گيرد. اوپک همچنين در گزارش دورنماي نفت 2017 خود اعلام کرد افزايش تمايل به خودروهاي برقي ميتواند سبب شود رشد تقاضاي اين خودروها در سال 2030 ميلادي متوقف شود و دورنماي بلندمدت اين سازمان را به چالش بکشد. در همين زمينه، محمد سانوسي بارکيندو، دبيرکل اوپک، در مقدمه گزارش ياد شده، گفت: روشن است که اين تعهد بزرگ به کاهش توليد نقشي مهم در فرايند بازگشت توازن به بازار نفت در سال جاري ميلادي داشته است. طبق گزارش اخير اوپک، تقاضا براي نفت خام توليدي اين سازمان در سال 2019 ميلادي 33 ميليون و 100 هزار بشکه در روز خواهد بود که نسبت به برآوردهاي گزارش پارسال پايينتر است. اوپک همچنين برآورد خود را درباره رشد توليد نفت خام شيل بالا برد و رشد قيمت نفت در سال 2017 و استمرار رشد تقاضا را مهمترين دليل اين افزايش توليد ذکر کرد. طبق گزارش اين سازمان، عرضه جهاني نفت خام شيل در سال 2020 ميلادي به هفت ميليون بشکه در روز و در سال 2030 ميلادي به نه ميليون و 220 هزار بشکه در روز ميرسد، زيرا کشورهايي همچون آرژانتين و روسيه نيز کشورهاي امريکاي شمالي به جمع توليدکنندگان نفت شيل ملحق ميشوند. اوپک همچنين برآورد رشد تقاضاي نفت را در ميانمدت افزايش داد و اعلام کرد تا سال 2022 ميلادي تقاضاي روزانه نفت به 102 ميليون و 300 هزار بشکه در روز ميرسد. تمامي اين گزاره ها انگيزه هاي لازم براي توليدکنندگان عضو اوپک را مبني بر کاهش توليد به منظور افزايش قيمت نفت را افزايش خواهد داد.

سايه سياست

به طور معمول بازار نفت تحت تاثير تنشهاي سياسي قرار خواهد گرفت. افزايش ناامني، احتمال توليد را کاهش ميدهد. تنش ميان کرهشمالي و امريکا و شدت يافتن جنگ لفظي ميان پيونگيانگ و واشنگتن ميتواند يکي از عناصر افزايشدهنده قيمت نفت باشد. موضوع ديگر جنگ داخلي عربستان است. حذف و تسويه شاهزادگان عربستاني که بسياري از آنها در شرکتهاي بزرگ نفتي اين کشور نقش دارند بر شرايط عربستان به عنوان بزرگترين توليدکننده نفت اوپک اثرگذار بوده است. افزايش تنشها ميان ايران و عربستان سعودي و گسترش يافتن مداخلات عربستان در سياست داخلي لبنان و احتمال آغاز جنگ نظامي با حزبالله لبنان از ديگر موضوعاتي است که بر بازارهاي نفت اثرگذار بوده و قيمت نفت را به رکورد خود در ماه هاي اخير رسانده است.

منبع: مجله دانش بنیان